Click the CC button for English translation


هر کی را خواهی عزیز کردانی
و هر کی خواهی ذلیل گردانی
رفت سال خسرو و خسرو نشان
در زمستان جانب هندوستان
با سپاه پر دا پولاد پوش
جنگ جویان دلیر سخت کوش
پیر ها با حوزه ها از زر ناب
بر فراز حوزه رایات عقاب
حاجبان شهزادگان دانشوران
پیش پیش موکب سلطان روان
حاجبی گفتا به شاه نامور
کاندر این ده اندک از ماه دور تر
خانقاهی هست و مردی کامل
گوشه گیر عارفی صاحب دلی
رفت سلطان با تنی چند از خواص
صبح گاهان سوی خلوت گاه خاص
دید شیخ پیر با پیرایه ای
بر سری خاک ای به زیر سایه ای
پیش رویش برکه ای چون سیم ناب
آب آن روشن چو نور آفتاب
بید مجنونی بر آن گشته فرود
مرغکی بر شاخه اش گرم سرود
با مریدی شیخ در گفت و شنید
خود تو پنداری که سلطان را ندید
زان تغافل ساعتی چون در گذشت
طاقت سلطان غزنه طاق گشت
گفت شیخا از تو دارم یک سوال
پاسخش را گوی با من بی ملال
هست تفسیر تعز من تشاء
عزت و خواریست در دست خدا
لیک من از بندگان اش بنده ام
قبضه ای خاکم به خون افگنده ام
هر کی را خواهد دلم عزت دهم
پایگاه و مسند و رفعت دهم
هر کی را خواهد دلم خواری دهم
سرنگونی و نگون ساری دهم
پس چگونه عزت و ذلت از او ست
خاص این فرمان و قدرت از او ست
آنگه فرمود آن سالار جنگ
اسم و شمشیرش گذارد بی درنگ
سر برهنه پا برهنه با سپاه
طی کند این راه را تا تختگاه
آن فقیر راه رو دهقان پیر
بر نشیند چون امیران بر سریر
زیر تن سازد ردای خواجه گان
پا نهند بر باد پای خواجه گان
شیخ گفت ای خسرو گیتی ستان
عزت آن نبود که تو کردی عیان
هست معنی تعز و من تشاء
ای شه گیتی گشا
ذلت آن باشد که سلطان چو تو
تاج بخشای جهان داری چو تو
بر دری چون من فقیری امدی
از سریری بر حسیری امدی
اینک ای شاهنشاه گردن فراز
پیش درویشی بری دست نیاز
اینک ای سلطان با تاج و لواء
از نمد پوشی طمع داری دعا
عزت آن باشد که من دورم ز تو
با خدا مشغول و مهجورم ز تو
نیستم محتاج پیش خوان تو
منتظر بر لقمه ای احسان تو

Narration: Shaheed Khatibi
#ustadkhalilullah #dari​ #poetry​

Ustad Khalilullah Khalili (1907 – 1987; Persian: خلیل‌الله خلیلی‎ - Ḫalīlallāḥ Ḫalīlī; alternative spellings: Khalilollah, Khalil Ullah) was Afghanistan's foremost 20th century poet as well as a noted historian, university professor, diplomat and royal confidant. He was the last of the great classical Persian poets and among the first to introduce modern Persian poetry and Nimai style to Afghanistan. He had also expertise in Khorasani style and was a follower of Farrukhi Sistani. Almost alone among Afghanistan's poets, he enjoyed a following in Iran where his selected poems have been published. Khalili was born in Kabul Province. His works have been praised by renowned Iranian literary figures and intellectuals. Many see him as the greatest contemporary poet of the Persian language in Afghanistan. He is also known for his major work "Hero of Khorasan", a controversial biography of Habībullāh Kalakānī, Emir of Afghanistan in 1929.

Khalili lived and attended school in Kabul until he was 11, when Shāh Habibullāh Khān, king of Afghanistan, was assassinated, purportedly at the behest of his reformist son Amānullāh Khān, who quickly arrested and executed Khalili's father among others associated with the previous regime. Orphaned and unwanted in Kabul, he spent the turbulent years of Amānullāh's reign in the Shamālī Plain north of Kabul where he studied classical literature and other traditional sciences with leading scholars and began writing poetry. In 1929, Khalili joined his uncle Abdul Rahim Khan Safi, the new governor of Herat, where he remained for more than 10 years.

Khalili was a prolific writer, producing over the course of his career an eclectic repertoire ranging from poetry to fiction to history to biography. He published 35 volumes of poetry, including his celebrated works "Aškhā wa Ḫūnhā" ("Tears And Blood"), composed during the Soviet occupation, and "Ayyār-e az Ḫorāsān" ("Hero of Khorasan"). With the exception of a selection of his quatrains and the recent An Assembly of Moths, his poetry remains largely unknown to English-speaking readers.