Lọt thỏm giữa những tòa nhà cao tầng sầm uất ở trung tâm Sài Gòn, Chợ Cũ Tôn Thất Đạm, hay còn gọi là 'chợ nhà giàu' trước đây ngày qua ngày ngắm nhìn sự chuyển mình của thành phố. Theo UBND TP, tiền thân Chợ Cũ là tự phát nên nằm trong kế hoạch giải tỏa để trả lại lòng đường, vỉa hè.
Những ngày sắp giải tỏa, Chợ Cũ cũng không ồn ào mà thâm trầm đến lạ…
Trong cuốn Sài Gòn - Chợ Lớn: Ký ức đô thị và con người, Nguyễn Đức Hiệp viết Chợ Cũ nằm giữa kênh Chợ Vải và rạch Cầu Sấu (nay là đường Hàm Nghi). Chợ Cũ nằm ở trung tâm vận chuyển đường thủy qua kinh rạch ở thế kỷ XIX. Vì thế, Chợ Cũ và khu vực chung quanh là nơi tập trung nhiều nhất các cơ sở buôn bán của người Hoa, Việt và Ấn ở trung tâm Sài Gòn.
Bắt đầu từ những năm 1910, vai trò vận tải của đường thủy dần nhường chỗ cho hệ thống vận chuyển đường bộ và đường sắt. Các kinh rạch trong thành phố bị lấp dần để trở thành các lộ sá. Vai trò của Chợ Cũ trong nền kinh tế giảm sút dần cho đến khi Chợ Mới (chợ Bến Thành ngày nay) được thành lập năm 1914 gần bến xe, nhà ga xe lửa nối với Chợ Lớn và các tỉnh miền Tây thì Chợ Cũ gần như không còn được nhắc đến.
Thế nhưng, sau bao nhiêu biến động của thời cuộc, đến nay Chợ Cũ vẫn âm thầm ngắm nhìn sự chuyển mình của thành phố. Có những gia đình từ thời xách những rổ rau chạy tới chạy lui tìm chỗ ngồi bán, nay đời con, đời cháu của họ đã có một góc sạp đàng hoàng trong chợ.
Chợ Cũ thật khác biệt với những chợ ở Sài Gòn ngày nay, không chỉ vì sự kế thừa sạp qua các đời mà còn vì sự “khác lạ” của các tiểu thương.
Cảm giác đầu tiên khi đặt chân đến Chợ Cũ là sự yên bình, thân thiện của tiểu thương. Đi tới hàng nào, bạn cũng có thể đứng xem những món hàng, hỏi giá và không mua cũng chẳng sao. Chợ Cũ chỉ dài chừng 200m trên đường Tôn Thất Đạm (quận 1), đoạn từ đường Huỳnh Thúc Kháng đến đường Hàm Nghi. Hai bên đường là hai dãy sạp nằm ngay ngắn, người đi chợ không cần gửi xe mà chạy thẳng vào chợ rồi dừng ngay trước sạp cần mua.
Trước thông tin sau Tết Đinh Dậu 2017, Chợ Cũ sẽ giải tỏa trắng, nhiều tiểu thương ở đây tiếc nuối và nghẹn ngào khi nghĩ đến một ngày Chợ Cũ sẽ chỉ còn là những ký ức.
Với bà Trần Thị Quý (65 tuổi), người gắn bó với Chợ Cũ 43 năm, kho ký ức về nơi đây luôn là những câu chuyện đời thật dung dị và chân thực. Bà Quý kể, từ năm 22 tuổi, bà đã ra ngồi phụ má chồng bán đồ hộp, đường, sữa tại chợ. Ngày trước, chưa được phân sạp nên thấy chỗ nào trống thì bà đến ngồi bán rồi có người quản trị chợ đi thu tiền hoa chi. Sau này, Ban quản lý chợ được thành lập, mỗi người được phân cho cái sạp rộng chừng 8 tấc (80cm).
Theo lời bà Quý, thời đó tầng lớp thượng lưu, khách “sộp” mới đến Chợ Cũ, nhiều người còn gọi vui là “chợ nhà giàu”. Chợ Cũ khi ấy cũng tấp nập người mua, kẻ bán, chứ không đìu hiu như hiện nay.
“Hồi đó có cả lính Mỹ, lính Hàn Quốc đi mua đồ bình thường như người mình, có mấy ông cao to còn ga-lăng boa luôn phần dư. Còn hàng hóa tui bán là mua lại của những người được mua của nhà nước nhưng không xài hết, hoặc họ bán đi để mua bo bo trộn cơm ăn cho no bụng. Không riêng gì hàng tôi mà hàng nào cũng đắt khách”, bà Quý nhớ lại.
Bà Quý cũng cho hay, ngày bà mới được nhận sạp, nhiều người đi chợ chạy xe phà phà ra mua rồi chạy về trông rất oách, đàn bà thường đi honda dame, cup 50, còn đàn ông thì đi honda 67. Bà Quý cười xòa: “Thời đó là giàu mới mua được xe này mà đi chứ bán hàng ở chợ như tui thì chỉ có đi xe đạp”.
Cũng theo bà Quý, xung quanh khu vực Chợ Cũ ngày trước có rất đông người Hoa, các tiệm tạp hóa trên đường Huỳnh Thúc Kháng phần nhiều là của những người Hoa đã lớn tuổi. Ngoài ra, trên đường này còn có thêm vài tiệm bán mút may xe hơi, hạt giống, lác đác vài tiệm may. Một số người bán rau củ cũng bỏ gọn vào trong cái rổ, ngồi bán dọc đường này cho đến đường Võ Di Nguy (đường Hồ Tùng Mậu ngày nay).
Bán hàng ở Chợ Cũ 57 năm, bà Huỳnh Thị Kim (77 tuổi) cũng kể lại rằng ngày trước giải phóng, quanh khu chợ đa phần là người Hoa. Do vậy mà trên đường Hàm Nghi những người gốc Hoa bán heo quay, vịt quay luôn đắt khách (ngay khu bánh Như Lan hiện nay), còn trên Tôn Thất Đạm thì có tiệm cơm thố Chuyên Ký nức tiếng, đối diện là tiệm cơm khác nổi tiếng với món lòng heo kho. Rải rác quanh khu vực cũng có thêm vài quán cà phê, đặc biệt ở chỗ người uống có thể chọn uống vào dĩa hoặc uống vào ly.
Xem thêm tại: http://thanhnien.vn/doi-song/nguoi-sa...
Tin tức báo Thanh Niên - Đọc tin mới online - tin nhanh - tin 24h - thời sự
Kênh YouTube chính thức của Báo Thanh Niên. Đăng kí theo dõi kênh để xem những tin tức mới nhất:    / @thanhnientvnews  
Website: http://thanhnien.vn/
Fanpage:   / thanhnien  
Youtube Channel:    / @thanhnientvnews  
268 - 270 Nguyễn Đình Chiểu, Phường 6, Q.3, TP HCM
ĐT: (+84.8) 39302302
Fax: (+84.8) 39309939
Email: [email protected]